Τα μικρά παιδιά έχουν μεγάλη δυσκολία να επικοινωνήσουν το πώς αισθάνονται. Ακόμα και όταν έχουν κατακτήσει το λόγο μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν πώς νιώθουν ή τι σκέφτονται, με αποτέλεσμα να ξεσπούν με τρόπους που πολλές φορές κουράζουν ή/και φέρνουν σε δύσκολη θέση τους γονείς.
Τα παιδιά ξεσπούν με διάφορους τρόπους: κλαίνε, ουρλιάζουν, κλοτσάνε, πέφτουν στο πάτωμα, μουτρώνουν, κρατάνε την αναπνοή τους,χτυπάνε, πετάνε πράγματα, τρέχουν να κρυφτούν, κλπ. Οι λόγοι που ξεσπούν αφορούν στο ότι βαριούνται ή νυστάζουν, είναι άρρωστα, προτιμούν να δουν τηλεόραση από το να πάνε για ύπνο, τους ενοχλεί ο αδερφός/η αδερφή τους και δυσκολεύονται να διαχειριστούν την κατάσταση, κ.ο.κ. Επομένως, τα ξεσπάσματα οργής αποτελούν μία προσπάθεια των παιδιών να επικοινωνήσουν.
Δυστυχώς, τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν είναι ευχάριστες ούτε για τους γονείς ούτε για το παιδιά. Και ενώ εκείνα έχουν την ικανότητα να ξεπερνούν το ξέσπασμα τους και να επανέρχονται σε μια κατάσταση ηρεμίας πολύ γρήγορα, ο θυμός και η απογοήτευση των γονέων, καθώς και η ντροπή που νιώθουν εφόσον το παιδί έχει ξεσπάσει με άσχημο τρόπο σε δημόσιο χώρο, πολλές φορές τους εξουθενώνουν.
Πώς να αντιμετωπίσετε τα ξεσπάσματα οργής των παιδιών
Είναι αναμενόμενο ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας θα έχουν κάποια ξεσπάσματα από καιρό σε καιρό. Είναι όμως σημαντικό να τα βοηθάτε να τα αντιμετωπίζουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώνονται σε ποσότητα και ένταση.
1) Να θυμάστε ότι το ξέσπασμα του παιδιού αποτελεί έναν τρόπο να επικοινωνήσει μαζί σας.
Επομένως, είναι σημαντικό να καταλάβετε τι προσπαθεί να σας πει όταν συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Συνήθως τα ξεσπάσματα των παιδιών αφορούν σε μία από τις ακόλουθες καταστάσεις:
• Θέλω την προσοχή σου
• Είμαι κουρασμένη/ος
• Βαριέμαι
• Πεινάω
• Θέλω τα πράγματα να γίνουν με το δικό μου τρόπο
• Δεν πήρα αυτό που ήθελα
• Δε μπορώ να σου πω τι θέλω
• Δε θέλω να σταματήσω να κάνω αυτό που κάνω
Θα ήταν καλό να κρατάτε ένα ημερολόγιο με τα ξεσπάσματα οργής του παιδιού σας. Σημειώνετε πότε έγιναν, τι τα προκάλεσε, πώς αντέδρασε το παιδί και τι συνέβη μετά. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσετε να καταλάβετε τις δυσκολίες του. Εάν π.χ. το παιδί σας κλαίει επειδή το αδερφάκι του, με το οποίο έπαιζε, του πήρε ένα παιχνίδι, σας δίνει ένα μήνυμα: ότι δυσκολεύεται να μοιράζεται τα παιχνίδια του. Επομένως, σας δείχνει σε ποιον τομέα χρειάζεται τη βοήθεια και την καθοδήγηση σας.
Είναι σημαντικό να σημειώνετε και τις δικές σας αντιδράσεις στο ημερολόγιο σας. Μπορεί, π.χ. να παρατηρήσετε ότι αφοσιώνεστε πλήρως στο παιδί τη στιγμή που ξεσπάει, γεγονός που ενισχύει τη συμπεριφορά του, εφόσον τραβήξει την προσοχή σας.
2) Ελαττώστε τα ερεθίσματα που προκαλούν το ξέσπασμα.
Όταν κατανοήσετε τα βασικά ερεθίσματα που πυροδοτούν το ξέσπασμα του παιδιού μπορείτε να τα μειώσετε ή να τα διευθετήσετε με διαφορετικό τρόπο. Π.χ., εάν το παιδί χρειάζεται περισσότερη προσοχή από εσάς προσπαθήστε να βρείτε τρόπους να του την δώσετε πριν αναγκαστεί να ξεσπάσει. Εάν, για παράδειγμα, ξεσπάει σε κλάματα όταν αρχίζει να βαριέται μπορείτε να φτιάξετε μαζί ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων που να το κρατάει απασχολημένο και να το διασκεδάζει. Με τον τρόπο αυτό προλαμβάνετε το ξέσπασμά του και ενισχύετε την υγιή ανάπτυξη του.
Έχετε υπόψη σας ότι τα ξεσπάσματα του παιδιού είναι πολλές φορές μία απάντηση στο ¨ΟΧΙ¨ του γονέα. Για να αντιμετωπίσετε αυτή την κατάσταση θα ήταν καλό να του προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις. Για παράδειγμα, εάν δεν θέλετε να περνάει πολύ χρόνο μπροστά στην τηλεόραση προτείνετε του διάφορες άλλες ευχάριστες δραστηριότητες, όπως είναι μία βόλτα στο πάρκο ή ζωγραφική.
Εάν το παιδί ξεσπάει όταν του υπενθυμίζετε ότι πρέπει να σταματήσει να κάνει κάτι που του δίνει ευχαρίστηση-π.χ. να σταματήσει να παίζει για να πάει για ύπνο-θα ήταν καλό να το προειδοποιείτε 5 λεπτά πριν τη διακοπή της δραστηριότητας, ώστε να έχει χρόνο να προετοιμαστεί.
3) Χρησιμοποιείτε αντιπερισπασμούς.
Όταν αισθάνεστε ότι το παιδί σας είναι έτοιμο να ξεσπάσει μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο είδος αντιπερισπασμού για να τραβήξετε την προσοχή του και να το βοηθήσετε να εκφράσει αυτό που το απασχολεί με έναν περισσότερο αποτελεσματικό τρόπο. Για παράδειγμα, μπορείτε να εμπλακείτε σε μία ενδιαφέρουσα δραστηριότητα μαζί του και να του δώσετε την απόλυτη προσοχή σας.
4) Μην υποκύπτετε στα ξεσπάσματα.
Η υπακοή στους κανόνες είναι μια δεξιότητα που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των παιδιών. Και επειδή η εκμάθηση αυτής της δεξιότητας δεν τους είναι ιδιαίτερα αρεστή τα ξεσπάσματα οργής είναι αναπόφευκτα. Επομένως, είναι καλό να τα αγνοείτε όταν συμβαίνουν (αφού βεβαιωθείτε ότι το παιδί δεν κινδυνεύει με κάποιο τρόπο). Απομακρυνθείτε ή κοιτάξτε το με ήρεμο ύφος χωρίς να δίνετε ιδιαίτερη σημασία στη συμπεριφορά του. Μην του μιλάτε κατά τη διάρκεια του ξεσπάσματος-είναι σημαντικό να του δείξετε με τη στάση σας ότι το ξέσπασα του δε θα επηρεάσει την απόφαση σας και δεν θα τραβήξει την προσοχή σας (ούτε θα σας θυμώσει ούτε θα σας εξουθενώσει).
Μερικοί γονείς επιλέγουν να δείξουν στο παιδί τις συνέπειες του ξεσπάσματος τους με το να τους αφαιρέσουν ένα προνόμιο, π.χ. ένα παιχνίδι, μία βόλτα κλπ. Εάν επιλέξετε μία ανάλογη τεχνική πρέπει να τη χρησιμοποιήσετε ΑΜΕΣΩΣ μετά το ξέσπασμα, ώστε το παιδί να κατανοήσει τη σύνδεση ανάμεσα στην πράξη του και τη συνέπεια της. Να θυμάστε να είστε ήρεμοι και δίκαιοι. Ο στόχος μιας τέτοιας ενέργειας είναι να βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι υπάρχουν κανόνες, και συνεπώς συνέπειες όταν δεν τηρούνται οι κανόνες, και όχι να νιώσει ότι τιμωρείται αυθαίρετα από έναν πολύ θυμωμένο γονέα.
5) Αποφύγετε τη σωματική τιμωρία.
Μη χρησιμοποιείται ¨το ξύλο¨ ως μέθοδο διαπαιδαγώγησης του παιδιού σας. Η σωματική βία αποτελεί ένα είδος (επιθετικού) ξεσπάσματος του γονέα και σε καμία περίπτωση δε μαθαίνει το παιδί να διαχειρίζεται τα δικά του ξεσπάσματα. Επομένως, αποφεύγετε τη σωματική τιμωρία, μην επιτρέπετε σε κανέναν να χτυπήσει το παιδί και προστατέψτε το από το να χτυπήσει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο.
Επίσης, βοηθήστε το να χτίσει την αυτοεκτίμηση του. Αποφύγετε εκφράσεις όπως «είσαι κακό παιδί», που το κάνουν να αισθάνεται άσχημα. Αντίθετα, προσπαθήστε να το επαινείτε περισσότερο όταν φέρεται με επιθυμητό τρόπο παρά να το επιπλήττεται για μία αρνητική του συμπεριφορά.
6) Ανταμείψτε το παιδί όταν ηρεμήσει.
Όταν το παιδί ηρεμήσει δώστε του πολλή αγάπη και προσοχή και εξηγήστε του ότι αυτή σας η στάση οφείλετε στο γεγονός ότι κατόρθωσε να ηρεμίσει. Στη συνεχεία μιλήστε μαζί του για τη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, εάν άρχισε να σας χτυπάει και να κλαίει επειδή του ζητήσατε να μαζέψει τα παιχνίδια του, εξηγήστε του γιατί είναι σημαντικό να μαζεύει τα παιχνίδια του και πώς θα θέλατε να ενεργεί από εδώ και στο εξής. Στη συνέχεια, ζητήστε του, τώρα που είναι ήρεμο, να τα μαζέψει. Επαινέστε το για τη συμπεριφορά του. Όταν το παιδί είναι ήρεμο μπορεί να καταλάβει καλύτερα τι του λέτε από όταν είναι θυμωμένο ή θλιμμένο.
7) Να είστε σταθεροί, δίκαιοι και συνεπείς.
Εφόσον θέλετε να σέβεται το παιδί τους κανόνες που θέτετε είναι απαραίτητο να είστε σταθεροί στον τρόπο που διαχειρίζεστε τα ξεσπάσματα οργής του. Εάν π.χ. τη Δευτέρα του επιτρέψατε να δει 3 ώρες τηλεόραση δε θα καταλάβει γιατί την Τρίτη του επιτρέπετε μόνο 30 λεπτά. Αφιερώστε χρόνο να του εξηγήσετε πώς θέλετε να συμπεριφέρεται και γιατί. Ίσως να παρατηρήσετε ότι, στην προσπάθεια του να προσαρμοστεί στους κανόνες, τα ξεσπάσματα χειροτερεύουν. Αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή δοκιμάζει τα όρια σας. Όταν συνειδητοποιήσει ότι τα όρια δεν αλλάζουν και η στάση σας χαρακτηρίζεται από συνέπεια, η συμπεριφορά του θα βελτιωθεί.
8) Μην αφήνετε τα ξεσπάσματα του παιδιού να επηρεάσουν τον τρόπο που νιώθετε για εκείνο.
Η αντιμετώπιση των ξεσπασμάτων οργής του παιδιού αποτελεί πηγή άγχους και στρες για τους γονείς. Εάν όμως αρχίσετε να κατηγορείτε το παιδί σας και να θεωρείτε ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί του ή ότι εσείς δεν είστε καλοί γονείς θα καταλήξετε να μην απολαμβάνετε το χρόνο που περνάτε μαζί του. Να θυμάστε: ένα ξέσπασμα από την πλευρά του παιδιού είναι ένα μεμονωμένο γεγονός και όχι σημάδι ότι το παιδί είναι κακό ή ότι εσείς είστε ανεπαρκείς. Τα ξεσπάσματα είναι φυσιολογικά. Όσο εστιάζετε την προσοχή σας στις όμορφες στιγμές με το παιδί, το επαινείτε για τις επιθυμητές συμπεριφορές του και περνάτε εποικοδομητικό χρόνο μαζί του τα ξεσπάσματα θα μειώνονται αισθητά.
Της Χριστιάνας Ιορδάνου M.Sc, MBPsS, ψυχολόγου-δραματοθεραπεύτριας, www.ekseliksis.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου